Projektując ogród należy zwracać uwagę na pewne uniwersalne zasady kompozycji. To co widzimy ma tworzyć obraz a w tym obrazie zachowana powinna być harmonia. W tym celu starajmy się projektować przestrzeń tak, by widoczne były wszystkie plany, zarówno pierwszy jak i ostatni. Jeśli zatem teren jest płaski na początku sadzi się niskie krzewinki, takie, które dorastają na przykład do 25 centymetrów. Wraz z oddalaniem się od brzegu rabaty sadzone są coraz większe odmiany. Na samym końcu można posadzić największe rośliny, na przykład wrzos Hollandia, który dorasta do 70 cm. Tym sposobem wykorzystuje się całą przestrzeń dla wrażeń wizualnych. Każda odmiana jest dobrze zaprezentowana a oglądający ma poczucie równowagi. Gdy teren wznosi się powoli do góry wszystkie krzewinki mogą być tego samego wzrostu maksymalnego a jeśli sadzi się coraz wyższe odmiany, to warto pamiętać, by przejścia były łagodne. Wzniesienie potęguje wrażenie wyrastania roślin wzwyż i sadząc odmiany niskie przed bardzo wysokimi wprowadza się niepotrzebny przeskok. Tworzenie różnego rodzaju zakoli i nieregularnych linii rozgraniczających poszczególne odmiany przełamuje nudę monotonnego wzniesienia. Przykład rabaty wrzosowej przedstawiono na rysunku. Rośliny powoli unoszą się niejako ku górze tak, by w końcu, tuż przy ogrodzeniu osiągnąć największe rozmiary.
Projektowanie ogrodów wrzosowych
Projektowanie wrzosowiska nie jest zbyt skomplikowaną sprawą, by nie można było sobie z nim poradzić. Trzeba pamiętać o paru prostych zasadach które przedstawione zostaną w niniejszym tekście. Przede wszystkim wrzosy nie wyglądają dobrze zasadzone jako solitery. Kępy wrzosów powinny być okazałe. W skupisku należy sadzić co najmniej kilka krzewinek. Od tego należy wyjść przy jakimkolwiek planowaniu. Warto ograniczyć ilość odmian na rzecz ilości sztuk z poszczególnej odmiany. Zasada ta ma zastosowanie niemal przy każdym rodzaju nasadzeń. Niezależnie, czy planujemy rabatę, wysepkę czy wrzosowy żywopłot.
1. Calluna vulgaris 'Orange Queen’
2. Calluna vulgaris 'Allegro’
3. Calluna vulgaris 'Hollandia’
4. Calluna vulgaris 'Mazurka’
5. Erica carnea 'Praecox Rubra’
6. Calluna vulgaris 'Kaiser’
7. Erica x darleyensis 'Kramer’s Rote’
8. Calluna vulgaris 'Carngold’
9. Calluna vulgaris 'Con Brio’
Wrzosy doskonale nadają się do wypełnienia miejsc służących relaksowi. Rośliny te ściągają pszczoły, wydzielają przyjemny miodowy zapach. Tworzą mikroklimat sprzyjający odpoczynkowi i relaksowi. W połączeniu z innymi roślinami takimi jak drzewa i krzewy iglaste czy rododendrony mogą stanowić doskonałe tło dla kącika wypoczynkowego. Przy zachowaniu wszystkich reguł określonych dla projektowania rabaty można stworzyć unikalne miejsce w ogrodzie. Przykład projektu takiego zakątka pokazuje rysunek poniżej.
1. Thuja orientalis 'Flagelliformis’
2. Picea omorika
3. Rhododendron Azalea Group 'Robin Hill Gillie’
4. Rhododendron 'Furglich’
5. Rhododendron Azalea Group 'Anna Kehr’
6. Calluna vulgaris 'Long White’
7. Calluna vulgaris 'Radnor’
8. Calluna vulgaris 'Mullion’
9. Calluna vulgaris 'Carmen’
10. Calluna vulgaris 'Mazurka’
11. Rhododendron 'Esmeralda’
12. Calluna vulgaris 'Red Carpet’
13. Erica vagans 'Lyonesse’
14. Thuja occidentalis 'Danica’
15. Calluna vulgaris 'Peter Sparkes’
16. Calluna vulgaris 'Beoley Gold’
17. Calluna vulgaris 'Schneewitchen’
18. Calluna vulgaris 'Sunset’
19. Calluna vulgaris 'Roter Oktober’
Chcąc stworzyć wysepkę zadbajmy o jej atrakcyjność. Nadal musimy pamiętać o planach, z tym, że teraz najwyższe rośliny sadzi się na środku, lub w pobliżu środka planowanego nasadzenia. Zatem wszystko skupia się koło pewnego centrum. Jeśli nie znajdziemy dostatecznie dominującej odmiany wrzosowatych punkt centralny możemy zastąpić inną rośliną kwasolubną. By wysepka nie była nudna przełamać należy symetrię. Określenie punkt centralny nie odnosi się do geometrycznego środka, lecz do centrum uwagi. Zatem dominujący element umieszczony może być nawet na samym brzegu, jednak tak by nie zasłaniał innych planów. Zastanowić się należy z którego miejsca wysepka najczęściej będzie oglądana. Przykład projektu wysepki przedstawiono poniżej. Niższe odmiany wrzosów tworzą kompozycję o ciekawej fakturze wokół jednego, jedynego jałowca zwyczajnego.
1. Calluna vulgaris 'Orange Queen’
2. Calluna vulgaris 'Dirry’
3. Calluna vulgaris 'Alba Praecox’
4. Calluna vulgaris 'Carmen’
5. Juniperus communis 'Konig’
6. Calluna vulgaris 'Allegro’
7. Calluna vulgaris 'Mazurka’
8. Calluna vulgaris 'Con Brio’
9. Calluna vulgaris 'Winter Red’
Bez względu na to, co chcemy zaprojektować w ogrodzie nie wolno zapominać o pewnych uniwersalnych zasadach określających między innymi sposoby łączenia kolorów. Musimy przemyśleć dokładnie nie tylko wybarwienie kwiatów konkretnych odmian ale także terminy ich kwitnienia. Warto na wrzosowisku połączyć ze sobą wrzosy i wrzośce. Tym sposobem przedłużamy okres kwitnienia rabaty. Można też zasadzić inne rośliny wrzosowate, na przykład różaneczniki, otrzymując kwitnące krzewy niemal w okresie całego roku. W styczniu, na przykład, zaczynają już rozwijać pąki niektóre wrzośce, na wiosnę wrzośce są już z reguły w pełnym rozkwicie. Koło maja tracą już znacznie na urodzie ale wtedy kwitną rododendrony i azalie. W lipcu pierwsze kwiaty rozwijają się u wczesnych wrzosów i niektórych odmian wrzośców. Teraz kwitnienie jest zapewnione już od samej zimy.
Łącząc ze sobą kolory możemy zdecydować się na trzy wzorce. Łączenie kolorów kontrastowych bądź odcieni zbliżonych do siebie a także tworzenie zestawień monochromatycznych, gdzie wszystkie rośliny będą kwitły w jednym kolorze. Jesteśmy w stanie zatem stworzyć klomb na którym kwiaty będą przechodziły od fioletu poprzez czerwień do różu i łososiu aż po biel. Możemy się też zdecydować na bardzo kontrastowe zestawienie takie jak śnieżnobiałe kwiaty tuż koło krwistej czerwieni. Przy wyborze zastanówmy się przede wszystkim nad własnymi preferencjami i pamiętajmy, że stonowane przechodzenie barw może nam zapewnić lepszy relaks niż pobudzające żywe kolory i ich kontrastowe zestawienia. Kompozycje monochromatyczne wcale nie muszą być zestawieniami nudnymi. Pamiętajmy, że wśród niemal tysiąca odmian wrzosów niemal każda ma swój własny unikalny odcień. Przykładem ciekawej rabaty może tu być zestawienie czterech odmian wrzosów kwitnących na czerwono: Dark Beauty, Dark Star, Ross Hutton i Darkenss. Wrzosy te mają podobne pokroje krzewinek i podobne kolory kwiatów. Odcienie czerwieni różnią się jednak od siebie a pory kwitnienia rozmijają się zauważalnie. Tym samym sadząc te rośliny razem tworzymy unikalną i ciekawą kompozycję. Kolory pokrewne przedstawia anagram barw. Przy jego użyciu możemy zaplanować łagodne przechodzenie tonów.
Dokonując nasadzeń należy pamiętać, że liście krzewinek mogą stanowić doskonałe urozmaicenie generalnego wizerunku. Są odmiany o platynowym zabarwieniu liścia, takie jak Jan Dekker czy Silver Knight a także odmiany o żółtych liściach jak choćby Beoley Gold czy Orange Queen. Ta ostatnia odmiana ma tę dodatkową zaletę, że zmienia ubarwienie liści w zależności od pory roku. Pierwsze chłodne wieczory wywołują pojawienie się koloru pomarańczowego. Ci którzy nie przepadają za owadami w ogrodzie powinni rozważyć skoncentrowanie się na wrzosach pączkowych. Rośliny te nie otwierają nigdy pąków, dzięki czemu nie ściągają pszczół. Mimo to pączki bardzo ładnie wybarwiają się a do tego są ozdobą przez całą zimę.